2024 елда Татарстан архивлары тарафыннан МХОдә катнашучылардан 1078 шәхси документ кабул ителде

Ватанны саклаучыларның батырлыгы һәм каһарманлыгы турындагы тарихи хәтерне саклау өчен Татарстан архивлары 2024 елда МХОдә катнашучылардан 1078 шәхси документ кабул итте. Бу хакта ТР Хөкүмәте Йортында узган брифингта ТР Архив эше буенча дәүләт комитеты рәисе Гөлнара Габдрахманова сөйләде.

Брифинг кысаларында Бөек Ватан сугышы чорындагы Татарстан геройларына һәм махсус хәрби операциядә катнашучыларга багышланган күргәзмә оештырылды. Аны ТР Архив эше буенча дәүләт комитеты оештырган.

Гөлнара Габдрахманова хәбәр иткәнчә, Ватанны саклаучыларның батырлыгы һәм каһарманлыгы турындагы тарихи хәтерне саклау өчен 36 архив фонды һәм коллекцияләр булдырылган, алар арасында «Татарстан Геройлары – «Алга» исемле беренче батальон. "Быел дәүләт архивына Россия Герое Дамир Рәшид улы Гыйлемханов, Россия Герое Андрей Андреевич Соколовский, Россия Герое Олег Геннадьевич Сорокин документлары кабул ителде. Бүген без аларның шәхси документларын Ватанны саклаучыларга багышланган күргәзмәдә тәкъдим итәбез", - диде Гөлнара Габдрахманова.

Ул билгеләп үткәнчә, республика архивларында Бөек Ватан сугышы чоры документлары иң сакланган документларның берсе булып тора - якынча 150 мең берәмлек. Бөек Ватан сугышында Җиңүнең 80 еллыгын бәйрәм итү алдыннан Татарстан Республикасы архив хезмәте мөһим чаралар уздырды. Бу Бөек Ватан сугышы елларында гражданнарны, фабрикаларны һәм заводларны Татарстанга эвакуацияләү турында «Ленинград блокадасы: фронт һәм тыл» тарихи-документаль күргәзмәсе.

Михаил Петрович Девятаев исемендәге Хәтер фонды белән берлектә «Россия – минем тарихым» тарихи паркында «Девятаев: за гранью невозможного» күргәзмәсе оештырылды һәм үткәрелде. Күргәзмәдә совет хәрби әсирләрен концлагерьларда тоту һәм Девятаевның качу шартлары, тыныч вакыттагы тормыш турында документлар тәкъдим ителде. Режиссер Радик Кудояровның Бөек Ватан сугышы чоры легендар комдивы, генерал-майор Мингали Минһаҗ улы Шәйморатов - Россия Федерациясе Герое турындагы «Генерал» фильмының премьерасы булды.

Архив документлары буенча ике китап - «Казан Кремленең архитектура энҗесе: Губернатор сарае үткәндә һәм хәзерге вакытта» һәм 1941-1942 елларда Казан янында оборона чикләрен төзүгә багышланган «Казан әйләнәсе: яшерен тарих» китабы басылып чыкты.

Архив документлары нигезендә фәнни-тикшеренү һәм фәнни-мәгълүмат эшчәнлеген стимуллаштыруга юнәлдерелгән «Архив фондлары - фәнгә һәм туган якны өйрәнүгә» документаль публикацияләр конкурсы географик яктан киң таралыш алды. 2024 елда "Җиңүгә Дан!", Җиңүнең 80 еллыгына багышланган.

Татарстанда махсус хәрби операциядә һәлак булган катнашучылар истәлеген мәңгеләштерү өчен архив фонды җыела, берничә фотопроект булдырылган. Бу хакта «Ватанны саклаучылар» дәүләт фондының Татарстан Республикасы буенча филиалы җитәкчесе Гүзәл Удачина хәбәр итте. «Җиңүне көтеп тормыйча, биредә һәм хәзер хәрби орыну линиясендә булган егетләрнең батырлыклары турында сөйли торган материаллар җыя башлау мөһим», – дип белдерде ул.

Аның сүзләренчә, моның өчен республикада төрле чаралар үткәрелә. Болар - «Татарстан Геройлары әниләре», «Татарстан Геройлары хатыннары», «Герой әтисе», «Герой балалары» фотокүргәзмәләре. Мәктәп музейларында һәм авыл клублары китапханәләрендә махсус операциядә һәлак булган катнашучылар истәлегенә экспозиция булдырылды.

Мәктәпләрдә экспозицияләрне балалар үзләре җыя һәм «Хәтер почмаклары» буйлап экскурсияләр үткәрә. 1941-1945 еллардагы Бөек Ватан сугышы музей-мемориалы базасында махсус хәрби операциядә катнашучылар истәлегенә экспозиция булдырылды.

Г. Удачина билгеләп үткәнчә, һәлак булганнарның гына түгел, ә хәзерге вакытта исән калган МХО сугышчыларының да истәлеген мәңгеләштерү эшнең мөһим юнәлеше булып тора. «Гаиләләр ягыннан аларның якын кешеләре турындагы хәтерне саклауга сорау зур", - дип ассызыклады спикер.

ТР Дәүләт архивы, ТР Архив эше буенча дәүләт комитеты һәм «Ватанны саклаучылар» дәүләт фондының уртак эше 2023 елның көзеннән алып барыла. Өч яклы килешү төзелгән көнне МХОдә катнашучыларның әниләре һәм хатыннары өчен дәүләт архивына экскурсия оештырылды, архив документларын реставрацияләү буенча мастер-класс узды.

Хәзер республика районнарында архивларга тапшыру өчен махсус операциядә катнашучыларның документларын әзерләү буенча актив эш алып барыла. «Без геройларыбыз, егетләребез турында белергә, аларны истә тотарга, хөрмәт итәргә, горурланырга, уртак җиңүебезгә керткән өлешләре өчен аларга рәхмәтле булырга тиеш», – дип йомгаклады Гүзәл Удачина.