Рөстәм Миңнеханов: Республиканың агросәнәгать комплексы - яхшы үсеш потенциаллы заманча югары технологияле тармак

Бүгенге көндә Татарстан агросәнәгать комплексы -  яхшы үсеш потенциаллы заманча югары технологияле тармак. Бу хакта бүген Татарстан Республикасы Рәисе Рөстәм Миңнеханов «Санкцияләр басымы шартларында илебез игенчелегенең эшләве» пленар утырышында белдерде. Чара «Бөтенроссия кыр көне – 2023» күргәзмәсе кысаларында узды. Утырыш эшендә РФ Авыл хуҗалыгы министры Дмитрий Патрушев, ТР Дәүләт Киңәшчесе Минтимер Шәймиев, федераль ведомстволар, дәүләт компанияләре, тармак берлекләре, фән һәм бизнес вәкилләре катнашты.

Рөстәм Миңнеханов ассызыклаганча, Татарстан - авыл хуҗалыгы җитештерүе буенча илдә алдынгыларның берсе. Узган ел аның күләме 334 млрд сумнан артып киткән. Тулаем алганда, республикада илнең авыл хуҗалыгы җирләренең 2 проценты, илдәге авыл хуҗалыгы продукциясенең 4 проценты диярлек җитештерелә. 2022 ел йомгаклары буенча Татарстан сөт җитештерү буенча 1 нче урында, бәрәңге җыю буенча 2 нче урында, шулай ук ит, йомырка, ашлык һәм шикәр чөгендере җыю буенча унлыкка керә.

Республика чәчү кампаниясен уңышлы тәмамлады - 2,7 млн га югары сыйфатлы орлыклар, шул исәптән яңа сортлар чәчелде. Ватан селекциясе өлешен арттыру өлешендә зур эш алып барыла. "Бу максатларда республикада 50 орлыкчылык хуҗалыгы һәм 4 орлык заводы эшли. Эштә шулай ук безнең фәнни үзәкләр дә катнаша. Аларның эш нәтиҗәләре белән бүгенге күргәзмәнең тәҗрибә кырларында танышырга мөмкин», - диде Рөстәм Миңнеханов.

Татарстан Рәисе шулай ук студентларны фәнгә җәлеп итүнең мөһимлеген билгеләп үтте. Моның өчен Казан аграр университеты республика акчалары хисабына «АгроБиоТехнопарк» төзи. Биредә 200 гектарда тәҗрибә-эксперименталь басулар булдырылган, заманча фәнни-лаборатория базасы формалаштырылган. Әлеге үзәк студентларны аудиторияләрдә генә түгел, ә турыдан-туры басуда ук укытырга мөмкинлек бирәчәк.

Туфракның уңдырышлылыгын арттыруга аерым игътибар бирелә. Рөстәм Миңнеханов билгеләп үткәнчә, 2018 елда республика гектарга 52 кг актив матдә кертсә, быел инде 82 кг. Ул РФ Авыл хуҗалыгы министрлыгына узган ел дәрәҗәсендә ашламаларга бәяләрне саклап калган өчен рәхмәт белдерде. Республика бюджетыннан шулай ук ашламалар сатып алуга ел саен 1 млрд сумнан артык акча бүлеп бирелә.

"Татарстан - хәвефле игенчелек зонасы. Быел республикада тагын уңайсыз һава шартлары хөкем сөрә. Аларның нәтиҗәләрен киметү өчен без мелиорацияне актив үстерәбез. Ел саен бу максатларга республика бюджетыннан 500 млн сумга якын акча бүлеп бирелә. Шулай ук илкүләм проект кысаларында 7 мең гектар сугарыла торган җир гамәлгә кертелде. Гомумән алганда, соңгы 5 елда бу максатларга 6 млрд сумнан артык акча җәлеп ителде, ә республикада су сибү буенча җирләр мәйданы 34 мең гектарга кадәр артты», - дип ассызыклады Рөстәм Миңнеханов.

Республика Рәисе билгеләп үткәнчә, бәрәңге һәм яшелчәләрнең барлык мәйданнарына су сибелә. Аграрийлар терлек азыгы базасын тәэмин итү өчен су сибеп терлек азыгы культураларын да үстерә башладылар.

Бүгенге көндә республикада 1 млн баш мөгезле эре терлек һәм 17 млн баштан артык кош бар. Рөстәм Миңнеханов сүзләренчә, мондый терлек саны ел саен 2,5 млн тоннадан артык ашлыкны гарантияле сатуны тәэмин итә. Тагын 2 млн тонна ашлык республикадан читкә озатыла.

Татарстанда сыйфатлы логистиканы тәэмин итү өчен Свияжск мультимодаль логистика үзәге территориясендә элеватор төзелә. Ул ел саен 500 мең тонна ашлык ташырга һәм продукцияне «Төньяк-Көньяк» яңа транспорт коридоры буенча җибәрергә әзер булачак. Шулай ук Бөгелмәдә 500 мең тонна элеватор төзелешенә керешкәннәр.

Рөстәм Миңнеханов билгеләп үткәнчә, агросәнәгать комплексын үстерү буенча системалы эш республикага үзен продукциянең төп төрләре белән тулысынча тәэмин итәргә, шулай ук аны 54 илгә экспортларга мөмкинлек бирә.

"Хәзер авыл хуҗалыгы хезмәтчәннәре терлек азыгы әзерләү һәм урып-җыю кампаниясенә әзерләнү буенча актив эшләрен дәвам итәләр. Авылның барлык хезмәтчәннәренә фидакарь хезмәтләре өчен рәхмәт белдерәсем килә. Ә күргәзмәдә катнашучыларның барысына да нәтиҗәле эш телим", - диде Рөстәм Миңнеханов.

Тармак үсеше өстенлекләрен Авыл хуҗалыгы министры Дмитрий Патрушев билгеләде. Ул хәбәр иткәнчә, 2022 елда Россия - рекордлы 157,7 млн тонна ашлык, 29,1 млн тонна майлы культуралар, 7,2 млн тонна яшелчә һәм 1,7 млн тонна җиләк-җимеш культуралары җыйган.

«Җир» дәүләт программасы уңышлы тормышка ашырыла, аның кысаларында 2022-2023 елларда 800 мең гектар тирәсе авыл хуҗалыгы җирләре әйләнешкә кертелгән, субъектларның авыл хуҗалыгы җирләренең 36 цифрлы карта-схемасы төзелгән, федераль милектә 34 мелиоратив объект яңартылган. Мәсәлән, сугарыла торган кишәрлелкәрдә уңышның шактый артуы теркәлә: соя буенча үсеш 73%, кукуруз буенча - 70%, бәрәңге буенча - 52%, ачык туфрактагы яшелчәләре буенча - 50%.

Министр аграрийларга дәүләт ярдәме турында аерым сөйләде. Мәсәлән, игенчелек өчен компенсацияләү һәм стимуллаштыру субсидияләре кысаларында кораллар, шулай ук яшелчәчелектә һәм бәрәңге үстерүдә ярдәм итү өчен акчалар бар. Әгәр 2022 елда бу максатларга 19,7 млрд сум бүлеп бирелгән булса, быел исә - 24,2 млрд сум.

Аграрийлар ташламалы кредитлаудан файдалана ала. 2022 елда «игенчелек» юнәлеше буенча 560 млрд сумлык килешүләр төзелгән, быел 237 млрд сумлык кредитлар хупланган.

Авыл хуҗалыгы министрлыгы башлыгы хәбәр иткәнчә, узган ел рекордлы ашлык уңышы табышлылыкка тискәре йогынты ясаган. Интервенция фондына 3 млн тонна ашлык сатып алу турында карар кабул ителә. Шулай ук 2022-2023 елларда тимер юл буенча продукция ташуны субсидияләүгә 11,3 млрд сум акча бүлеп бирелгән. 2 ел эчендә ашлык җитештерүчеләргә 40 млрд сумлык ярдәм күрсәтелгән.

Шулай ук Дмитрий Патрушев игенчелекнең стратегик бурычларын билгеләде: селекцияне үстерү, авыл хуҗалыгы техникасы паркын алга таба яңарту, аерым алганда, ил машиналарының өлешен арттыру, ашламалар базарын тотрыкландыру, шулай ук яңа төбәкләрне авыл хуҗалыгы җитештерүенә интеграцияләү.

Дискуссия барышында Рөстәм Миңнеханов хәбәр иткәнчә, республикада агросәнәгать комплексын техник яктан модернизацияләүгә зур игътибар бирелә. 2012 елдан башлап республика программасы гамәлгә ашырыла, аның кысаларында авыл хуҗалыгы оешмалары 60 млрд сумга 28 мең берәмлек авыл хуҗалыгы техникасы сатып алган. Техника паркын яңарту өчен ел саен республика бюджетыннан 1,8 млрд сум бүлеп бирелә.

Республика Рәисе техниканы яңарту процессына Росагролизингның керткән өлешен аерым билгеләп үтте. Компания тарафыннан гамәлгә ашырыла торган ташламалы программалар Татарстан аграрийларына ел саен меңгә якын техника сатып алырга мөмкинлек бирә. Бу федераль һәм республика ярдәм чаралары АСКның энергия белән тәэмин ителешен 100 гектарга 178 ат көченә кадәр арттырырга мөмкинлек биргән.

Рөстәм Миңнеханов сүзләренчә, Татарстанда авыл хуҗалыгы машиналары төзү предприятиеләре уңышлы эшли. Бу - Агромастер, Казансельмаш һәм Казан су сибү техникасы заводы. Моннан тыш, «Алабуга» территориясендә белорус партнерлары белән кооперациядә МТЗ техникасын җыю башланган. Республикада мондый предприятиеләр булу авыл халкы өчен техниканы куллануны тагын да уңайлырак һәм нәтиҗәлерәк итә.